Wypadek przy pracy – odszkodowanie i inne świadczenia

Wypadek przy pracy odszkodowanie i inne świadczenia

Do wypadków przy pracy dochodzi bardzo często. Dane Głównego Urzędu Statystycznego wskazują, że w 2014 roku wypadkom przy pracy uległo 88,642 osoby, czyli o 0,4 % więcej niż w roku poprzednim, z czego śmierć poniosły aż 262 osoby. Państwowa Inspekcja Pracy podkreśla, że poszkodowanymi w wypadkach przy pracy są najczęściej pracownicy budowlani, co wiąże się z reguły z pracą „na wysokości”, ale także elektrycy, kierowcy oraz pracownicy produkcji przemysłowej.

Kiedy zatem mamy do czynienia z wypadkiem przy pracy i jakie świadczenia przysługują w związku z nim poszkodowanemu?

Definicja wypadku przy pracy zawarta została w art. 3 ustawy z 30 października 2002 roku o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych. Zgodnie z jego brzmieniem, wypadek przy pracy to zdarzenie:
1) nagłe – wywołane krótkotrwałym działaniem zewnętrznym, które przebiega w czasie nie dłuższym niż trwanie dnia pracy;
2) wywołane przyczyną zewnętrzną – przyczyną leżącą poza organizmem poszkodowanego, mającą związek z pracą;
3) powodujące uraz lub śmierć;
4) pozostające w związku z pracą, a zatem takie, które nastąpiło podczas wykonywania przez pracownika zwykłych czynności lub poleceń przełożonych, podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika czynności na rzecz pracodawcy nawet bez polecenia lub też w czasie pozostawania pracownika w dyspozycji pracodawcy, w drodze między siedzibą pracodawcy a miejscem wykonywania obowiązku wynikającego ze stosunku pracy.

Wypadek przy pracy – obowiązki pracodawcy

Na podstawie art. 234 Kodeksu Pracy, w razie wypadku przy pracy, pracodawca ma obowiązek: 1) podjąć działania eliminujące lub ograniczające zagrożenie, 2) zapewnić pierwszą pomoc poszkodowanym, 3) zapewnić ustalenie okoliczności i przyczyn wypadku, a także 4) zastosować odpowiednie środki zapobiegające podobnym wypadkom.

Ponadto pracodawca zobowiązany jest zawiadomić właściwego inspektora pracy i prokuratora o śmiertelnym, ciężkim lub zbiorowym wypadku przy pracy.

Ustalenie okoliczności wypadku przy pracy

Sposób i tryb ustalania okoliczności wypadku przy pracy reguluje rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 1 lipca 2009 r. w sprawie ustalania okoliczności i przyczyn wypadku przy pracy. Zgodnie z § 4 tego rozporządzenia, okoliczności i przyczyny wypadku ustala powoływany przez pracodawcę´ zespół powypadkowy. W jego skład wchodzi pracownik służby bezpieczeństwa i higieny pracy oraz społeczny inspektor pracy. Po ustaleniu okoliczności i przyczyn wypadku, zespół powypadkowy sporządza protokół powypadkowy. Dokument ten zawiera ustalenia dotyczące przyczyn oraz skutków wypadku, do którego doszło w miejscu pracy. Rzeczywistość pokazuje, ze taki protokół nie zawsze zostaje sporządzony. Jego sporządzenie jest jednak niezbędne. Stanowi on bowiem podstawę do ustalenia uprawnień poszkodowanego oraz jego rodziny z tytułu wypadku przy pracy oraz dochodzenia z tego tytułu odszkodowania i innych świadczeń od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. W przypadku gdy protokół powypadkowy nie został sporządzony, pracownikowi przysługuje roszczenie o jego sporządzenie.

Protokół powypadkowy

Protokół powypadkowy powinien zawierać: 1) wskazanie osoby pracodawcy, 2) wskazanie członków zespołu powypadkowego, 3) wskazanie poszkodowanego, 4) dane dotyczące czasu i miejsca wypadku, 5) wskazanie okoliczności wypadku oraz jego przyczyn, 6) wskazanie czy pracodawca przestrzega przepisów prawa pracy, 7) wskazanie czy zachodzą okoliczności powodujące utratę prawa do świadczeń z tytułu wypadku, 8) określenie skutków i rodzaju wypadku, 9) wskazanie czy wypadek jest wypadkiem przy pracy.

W sytuacji, gdy poszkodowany chciałby uzyskać, oprócz świadczeń z ZUS, odszkodowanie od pracodawcy lub ubezpieczyciela pracodawcy z tytułu odpowiedzialności cywilnej za wypadek przy pracy, protokół powypadkowy powinien wskazywać na winę pracodawcy. Zwykle polega ona na nieprzestrzeganiu przez pracodawcę przepisów prawa pracy, przede wszystkim przepisów BHP.
Obok obowiązków pracodawcy wyróżnić należy także obowiązki poszkodowanego związane z wypadkiem przy pracy. Poszkodowany musi przede wszystkim zgłosić wypadek przełożonemu, o ile oczywiście jego stan zdrowia na to pozwala. Ponadto, co warto podkreślić, musi on zgłosić ewentualne roszczenia z tytułu wypadku.

Wypadek przy pracy – świadczenia

Rodzaje przysługujących świadczeń z tytułu wypadku przy pracy określa art. 6 ustawy o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych. Są to w szczególności: a) zasiłek chorobowy z tytułu niezdolności do pracy; b) świadczenie rehabilitacyjne – po wyczerpaniu zasiłku chorobowego; c) jednorazowe odszkodowanie – jeśli pracownik w wyniku wypadku doznał stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu; d) renta z tytułu niezdolności do pracy, e) zasiłek wyrównawczy – w sytuacji zmniejszenia wynagrodzenia z powodu stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu, f) renta szkoleniowa – w przypadku konieczności przekwalifikowania zawodowego pracownika.

W przypadku śmierci pracownika na skutek wypadku przy pracy, świadczenia z tytułu wypadku przysługują jego rodzinie.

Są to odpowiednio: jednorazowe odszkodowanie, renta rodzinna, jeśli poszkodowany byłby uprawniony do renty z tytułu niezdolności do pracy, a także dodatek do renty rodzinnej (dla sieroty zupełnej).

Ponadto z art. 2371§ 2 Kodeksu Pracy wynika, że pracownikowi, który uległ wypadkowi przy pracy przysługuje od pracodawcy odszkodowanie za utratę lub uszkodzenie w związku z wypadkiem przedmiotów osobistego użytku oraz przedmiotów niezbędnych do wykonywania pracy, z wyjątkiem utraty lub uszkodzenia pojazdów samochodowych oraz wartości pieniężnych.

Kiedy nie przysługuje świadczenie związane z wypadkiem przy pracy?

Zgodnie z art. 21 ustawy o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych, świadczenia z ubezpieczenia nie przysługują w dwóch przypadkach, a mianowicie, gdy: wyłączną przyczyną wypadku było udowodnione naruszenie przez ubezpieczonego przepisów dotyczących ochrony życia i zdrowia, spowodowane przez niego umyślnie lub wskutek rażącego niedbalstwa, a także nie przysługują ubezpieczonemu, który będąc w stanie nietrzeźwym lub pod wpływem środków odurzających lub substancji psychotropowych, przyczynił się w znacznym stopniu do spowodowania wypadku. Wszystkie świadczenia z tytułu wypadku przy pracy przysługują pracownikom od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Wyjątek w tej mierze stanowi odszkodowania za utracone lub uszkodzone rzeczy.

Ważne! 

W sytuacji, gdy do wypadku przy pracy doszło z winy pracodawcy, pracownik może dochodzić od niego dodatkowych świadczeń z tego tytułu na drodze postępowania cywilnego. Takie świadczenia mają na celu wyrównanie pracownikowi szkody, która w pełni nie została naprawiona przez świadczenia wypłacone mu z ubezpieczenia wypadkowego przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych.